หลายคนคงเคยรู้สึกเหนื่อยล้าทั้งวัน แม้จะนั่งทำงานที่โต๊ะไม่ได้ขยับตัวไปไหน เพราะการใช้สมองเปรียบเสมือนกับการออกกำลังกาย มันสามารถเบิร์นแคลลอรี่ได้ (ประมาณนึง)

หากเปรียบการนั่งดูทีวีทั้งวัน กับการนั่งทำงาน การนั่งทำงานทำเราเหนื่อยนั่นเพราะร่างกายของเรากำลังเผาพลาญพลังงาน แต่บอกไว้ตรงนี้เลยว่าในปริมาณที่เล็กน้อยเท่านั้น ไม่ถึงกับการออกกำลังกาย ไม่สามารถเผาพลาญไขมันส่วนเกิน หรือทำให้เราสามารถลดน้ำหนักได้

ทำไมการนั่งใช้ความคิดหนัก สามารถเบิร์นแคลลอรี่ได้ เพราะสมองก็เป็นอวัยวะเช่นกัน แต่สมองไม่ใช่กล้ามเนื้อ ดังนั้นการออกกำลังกายที่ช่วยพัฒนากล้ามเนื้อนั้นใช้ไม่ได้กับสมอง แต่การออกกำลังกายสมองนั้นให้ประโยชน์อื่น สามารถส่งเสริมสมองด้านความรู้ความเข้าใจ (cognitive functions) เช่นด้านความจำ หรือการโฟกัส และลดการเสื่อมของสมองด้านดังกล่าว 

เป็นเรื่องปกติที่จะรู้สึกเหนื่อยหลังจากไปยิม ในทำนองเดียวกัน เป็นเรื่องปกติที่จะรู้สึกเหนื่อยหลังเลิกงานหรือไปโรงเรียน แต่ก็เหนื่อยกันคนละแบบ เพราะกลูโคสจะถูกเก็บเป็นไกลโคเจนในกล้ามเนื้อ เมื่อออกกำลังกาย กล้ามเนื้อจะสลายไกลโคเจนและใช้กลูโคสในการเคลื่อนไหว ในที่สุดกล้ามเนื้อก็จะหมดพลังงานและรู้สึกเหนื่อย นอกจากนี้ยังกลายเป็นเรื่องยากสำหรับระบบประสาทส่วนกลางในการหดตัวของกล้ามเนื้อ ผลที่ได้คือความเหนื่อยล้าทางร่างกาย กิจกรรมทางสมองก็ใช้กลูโคสเช่นกัน แต่ไม่จำเป็นต้องใช้กล้ามเนื้อเพื่อสลายไกลโคเจน แต่กลับทำให้เกิดอาการอ่อนล้าทางจิตใจ

สมองนั้นยังใช้พลังงานเพื่อทำหน้าที่ตามปกติ แม้ว่าน้ำหนักตัวจะคิดเป็น 2 เปอร์เซ็นต์ของร่างกาย แต่สามารถเผาผลาญพลังงานได้ถึง 20 เปอร์เซ็นต์ และไม่ว่าคุณจะทำอะไรอยู่ก็ตามการเผาผลาญนี้ก็ยังคงทำงานอย่างสม่ำเสมอ ซึ่งจริงๆ แล้วนั้นสมองจะเผาผลาญพลังงานในช่วงพักมากกว่าอวัยวะส่วนขาที่กำลังวิ่ง โดยเฉพาะสมองได้รับพลังงานจากกลูโคส กลูโคสเข้าสู่กระแสเลือด จากนั้นเดินทางไปยังสมอง ใช้เพื่อสร้างอะดีโนซีน ไตรฟอสเฟต (ATP) ซึ่งเป็นพลังงานรูปแบบหนึ่ง เซลล์ประสาทต้องการ ATP เพื่อสื่อสารและดำเนินงานด้านการรับรู้ เมื่อออกแรงทางสมอง สมองจะใช้พลังงานมากขึ้นในการทำงาน แต่ก็ไม่ได้มากไปกว่าการทำงานของสมองปกติมากนัก

สรุปแล้วการใช้สมองจะเผาผลาญพลังงานได้กี่แคลอรี่ ขอเตือนไว้ตรงนี้ว่าการเบิร์นแคลอรี่ในที่นี้ไม่สามารถทำให้เราลดน้ำหนักได้จริงจัง เนื่องจากหากเราต้องการลดน้ำหนักสัก 500 กรัม (1 ปอนด์) เราจะต้องเผาผลาญพลังงานไป 3,500 แคลอรี่ ใน 1 สัปดาห์ เท่ากับว่าวันนึงเราต้องเผาผลาญพลังงานไป 500 แคลอรี่ และเพื่อเผาผลาญพลังงาน 500 แคลอรี่ต่อวัน ด้วยการอ่านหนังสืออย่างเดียวเราจะต้องอ่านหนังสือวันละ 6 ชั่วโมง!

แต่ไม่ได้หมายความว่าการใช้สมองออกกำลังกายไม่ได้ให้ประโยชน์ใด กิจกรรมอย่างการฟังเพลง เล่นเกม puzzles เรียนรู้งานอดิเรกใหม่ๆ สามารถส่งเสริมสมองส่วนการรับรู้ได้อย่างดี หากต้องการเผาผลาญพลังงานมากกว่านี้ ให้โฟกัสการออกกำลังกายในช่วงลำตัว และกล้ามเนื้อมัดใหญ่ เลือกอาหารการกินจะดีต่อการเผาผลาญพลังงาน