มะเร็งปากมดลูก เป็นมะเร็งของอวัยวะสืบพันธุ์สตรี และยังเป็นมะเร็งที่พบบ่อยที่สุดในสตรีไทย ทั้งยังทำให้มีผู้ป่วยเสียชีวิตเป็นจำนวนมาก

ทำความเข้าใจความสำคัญของมะเร็งปากมดลูก และสาเหตุสำคัญของโรคนี้ มะเร็งปากมดลูกเกิดจากเชื้อฮิวแมนแป๊ปปิโลม่าไวรัส (Human papilloma virus = HPV) หรืออีกชื่อหนึ่งว่า เชื้อเอชพีวี (HPV) ซึ่งติดต่อไปยังบุคคลอื่นๆ ได้จากการมีเพศสัมพันธ์ 

ในชีวิตของผู้หญิงคนหนึ่งอาจจะเคยได้รับเชื้อนี้ แต่ร่างกายสามารถกำจัดไปได้ และมีบางส่วนที่ไม่สามารถกำจัดเชื้อได้ รวมถึงมีปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ ที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเนื้อเยื่อบริเวณปากมดลูกและทำให้เกิดโรคต่างๆ เช่น หูดหงอนไก่ มะเร็งปากมดลูก และอื่นๆ

ผศ. นพ.ภุชงค์ ลิขิตธนสมบัติ อาจารย์ประจำ หน่วยมะเร็งวิทยานรีเวช ภาควิชาสูติศาสตร์-นรีเวชวิทยาโรงพยาบาลรามาธิบดี เผยปัจจัยเสี่ยงอื่นๆ นอกจากเชื้อ HPV ที่กล่าวมาได้แก่

1. อายุ ส่วนใหญ่มะเร็งปากมดลูกมักพบในผู้ที่อายุมากกว่า 40 ปีขึ้นไป
2. มีคู่นอนหลายคน ทำให้มีโอกาสได้รับเชื้อ HPV มากขึ้น
3. สูบบุหรี่
4. มีบุตรจำนวนมาก
5. ร่างกายมีภูมิคุ้มกันบกพร่อง (โรคเอดส์)
6. ไม่เคยตรวจภายใน เพื่อค้นหารอยโรคระยะก่อนเป็นมะเร็ง (Precancercous lesion) ซึ่งในช่วงเวลานี้ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะไม่มีอาการ แต่สามารถตรวจพบด้วยการตรวจทางเซลล์วิทยาที่เรียกว่าแป๊ปสเมียร์ (Pap smear) และสามารถรักษาได้ หากตรวจพบรอยโรคในระยะนี้ก็จะสามารถป้องกันการเกิดเป็นมะเร็งปากมดลูกได้

การตรวจคัดมะเร็งปากมดลูกจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้หญิงทุกคนควรทำ ทางสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ(สปสช.) ร่วมกับ บริษัท โรช ไดแอกโนสติกส์ (ประเทศไทย) จำกัด เล็งเห็นความสำคัญของโรคและการตรวจคัดกรองจึงนำร่องจัดแคมเปญ “มามะๆ มาตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก” ผ่านแพลตฟอร์ม TikTok 

รณรงค์หญิงไทยเข้ารับการตรวจคัดกรองฯ HPV DNA Self-Sampling แบบเก็บตัวอย่างด้วยตนเอง ระหว่างวันที่ 26 มิถุนายน – 30 กรกฎาคม 2566 ภายใต้คอนเซ็ปต์ เก็บตัวอย่างเองก็ได้ ไม่อายหมอ ไม่ต้องรอขึ้นขาหยั่ง 

หวังเป็นสื่อกลางร่วมรณรงค์ให้สตรีไทยได้ตระหนักถึงความสำคัญของการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกโดยการตรวจหาเชื้อเอชพีวี (HPV) และประชาสัมพันธ์ทางเลือกใหม่ในการตรวจคัดกรองดังกล่าวแบบเก็บตัวอย่างด้วยตนเองโดยไม่ต้องขึ้นขาหยั่ง ให้ประชาชนรับรู้มากยิ่งขึ้น ตลอดจนช่วยลดอุบัติการณ์ของมะเร็งปากมดลูกในประเทศไทย 

ทพ.อรรถพร ลิ้มปัญญาเลิศ รองเลขาธิการสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ กล่าวว่ากิจกรรมดังกล่าว เป็นการบูรณาการความร่วมมือระหว่างภาครัฐและเอกชน ในการสร้างความตระหนักรู้เรื่องความสำคัญของการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกด้วยการหาเชื้อ HPV ซึ่งพบว่าเป็นสาเหตุของโรคมะเร็งปากมดลูกสูงถึง 70% 

แต่ที่ผ่านมา เราพบว่าสตรีหลายท่านมีความกังวลใจในการตรวจด้วยการขึ้นขาหยั่ง ในปัจจุบันสำนักงานหลักประกันสุขภาพแห่งชาติได้บรรจุสิทธิประโยชน์การตรวจ HPV DNA และ HPV DNA Self-Sampling ซึ่งเป็นทางเลือกใหม่ที่ประชาชนสามารถเลือกรับบริการโดยการเก็บตัวอย่างด้วยตนเองได้ เข้าไปในสิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ หรือสิทธิบัตรทองหรือบัตร 30 บาทด้วย 

โดยผู้หญิงไทยอายุ 30-59 ปี ขอรับชุดตรวจมะเร็งปากมดลุกด้วยตนเองได้ที่โรงพยาบาลของรัฐที่เข้าร่วมโครงการ และเพื่อเพิ่มความสะดวกให้ขอรับชุดตรวจได้ง่ายขึ้น ขณะนี้ สปสช.ได้นำร่องที่เขตสุขภาพที่ 7 ใน 4 จังหวัด คือ กาฬสินธุ์ ขอนแก่น มหาสารคาม และร้อยเอ็ด โดยเพิ่ม ร้านยาและคลินิกการพยาบาลจำนวน 119 แห่ง

ให้เป็นจุดที่กลุ่มเป้าหมายขอรับชุดตรวจได้ผ่านแอปพลิเคชันเป๋าตัง จึงหวังว่ากิจกรรมดังกล่าวจะสามารถช่วยสร้างความตระหนัก รวมถึงสร้างความรู้ความเข้าใจเรื่องโรค และความสำคัญของการตรวจคัดกรองฯ แก่ประชาชนทั่วไปในวงกว้างได้เป็นอย่างดี

“โรคมะเร็งปากมดลูกนับเป็นปัญหาสำคัญทางสาธารณสุขของประเทศไทย โดยสถิติพบว่า เป็นมะเร็งที่พบเป็นอันดับ 5 ในผู้หญิงไทย และมีอัตราการเสียชีวิตปีละเกือบ 5000 ราย แต่ในขณะเดียวกันก็เป็นมะเร็งที่รักษาให้หายได้หากพบในระยะแรกเริ่ม” ทพ.อรรถพร กล่าว

ทพ.อรรถพร กล่าวต่อว่า”เนื่องจาก 70% ของโรคเกิดจากการติดเชื้อ HPV (เอชพีวี) สายพันธุ์ 16 และ 18 ซึ่งเป็นสายพันธุ์ที่มีความเสี่ยงสูง ดังนั้นการตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูกเพื่อหาการติดเชื้อเอชพีวีในระยะแรกเริ่ม เพื่อนำไปสู่การรักษา จึงเป็นอีกหนึ่งมาตรการสำคัญเพื่อลดจำนวนหญิงไทยที่มีความเสี่ยงเจ็บป่วยด้วยโรคมะเร็งปากมดลูก จึงหวังว่าโครงการนี้จะทำให้สตรีรับทราบข้อมูลมากขึ้น เกิดความเข้าใจ และเข้ารับการตรวจคัดกรองฯ มากขึ้นตามนโยบายของพวกเรา”

ด้านนายพิเชษฐพงษ์ ศรีสุวรรณกุล กรรมการผู้จัดการ บริษัท โรช ไดแอกโนสติกส์ (ประเทศไทย) กล่าวว่า โรชไดแอกโนสติกส์ ในฐานะผู้นำด้านการพัฒนาเครื่องมือตรวจวินิจฉัยทางการแพทย์ ให้ความสำคัญกับการพัฒนาองค์ความรู้เพื่อส่งเสริมให้ประชาชนตลอดจนบุคลากรทางการแพทย์มีความรอบรู้ด้านสุขภาพหรือ Health Literacy ควบคู่กับการพัฒนานวัตกรรมการตรวจวินิจฉัย 

เพื่อตอบโจทย์การตรวจคัดกรอง วินิจฉัย รักษา และป้องกัน ให้ประชาชนสามารถดูแลสุขภาพตนเองได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ ซึ่งสอดคล้องกับเจตนารมณ์ “Doing now what patient needs next” ของบริษัทฯ

“เรามีความยินดีมากที่มีส่วนช่วยผลักดันในเกิดแคมเปญนี้ ซึ่งถือเป็นอีกหนึ่งก้าวแห่งความตั้งใจขององค์กร ในการนำองค์ความรู้ให้สามารถเข้าถึงกลุ่มเป้าหมายได้มากขึ้น หลากหลายขึ้น ด้วยภาษาและวิธีการที่ง่ายมากขึ้น และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าจากจุดเริ่มต้นในวันนี้ จะช่วยสร้างความตระหนักรู้ให้เกิดขึ้นได้ ทำให้พวกเราทั้งภาครัฐและเอกชน ก้าวเข้าใกล้สู่เป้าหมายการกำจัดมะเร็งปากมดลูกได้มากขึ้น เพื่อนำไปสู่การสร้างสุขภาพสตรี และคุณภาพชีวิตที่ดีของประชาชนต่อไป” นายพิเชษฐพงษ์ กล่าว

สำหรับกิจกรรม “มามะๆ มาตรวจคัดกรองมะเร็งปากมดลูก” ผ่านแพลตฟอร์ม TikTok เปิดโอกาสให้ประชาชนทั่วไปร่วมสนุกผ่านคลิปการออกแบบท่าเต้น การตรวจมะเร็งปากมดลูกด้วย HPV DNA Self-Sampling Test แบบเก็บตัวอย่างตนเองประกอบเพลง มามะๆ กันไว้ดีกว่าแก้ ผ่านแพลตฟอร์ม TikTok ของตนเองความยาวประมาณ 30 วินาที เพื่อรับของรางวัลมากมาย ระหว่างวันที่ 26 มิถุนายน – 30 กรกฎาคม 2566 

โดยคณะกรรมการจาก สปสช. จะเป็นผู้คัดเลือกผู้ได้รับรางวัลจำนวน 35 รางวัล และประกาศผลผู้ได้รับรางวัลผ่านทางบัญชี TikTok https://www.tiktok.com/@nhso_official?_t=8dUA8I5KxF9&_r=1 และเว็บไซต์สปสช. https://www.nhso.go.th/ ในวันที่ 4 สิงหาคม 2566