จีนเสนอแผนสันติภาพ 12 ข้อ หวังสงบศึกสงครามรัสเซียยูเครน แต่ในแผนไม่ระบุให้รัสเซียต้องถอนทหารจากยูเครน

เมื่อ 24 ก.พ.ที่ผ่านมาเป็นวันครบรอบ 1 ปีความขัดแย้งของสงครามระหว่างรัสเซียยูเครน ตลอดห้วงเวลา 1 ปีที่ผ่านมามีบรรดานานาชาติตะวันตกที่ให้ความสนับสนุนต่อยูเครนในหลายด้าน ทั้งด้านมนุษยธรรมจนถึงการสนับสนุนด้านอาวุธยุทโธปกรณ์โดยสหรัฐอเมริกาเป็นชาติที่ให้การสนับสนุนแก่ยูเครนในมูลค่ามากที่สุด 

ท่ามกลางสงครามที่ดำเนินแบบไร้วี่แววของสันติภาพ บรรดาชาติตะวันตกได้พยายามเรียกร้องให้รัฐบาลจีน ในฐานะที่ใกล้ชิดกับรัฐบาลรัสเซีย ช่วยดำเนินการยุติสงครามยูเครน ซึ่งก่อนหน้านี้ดูเหมือนจีนจะค่อนข้างสงวนท่าที ทว่าล่าสุดในวาระที่สงครามรัสเซียยูเครนครบปี ดูเหมือนจีนจะแสดงท่าทีสนับสนุนให้ยุติความขัดแย้งระหว่างสองชาติมากขึ้นอย่างชัดเจน แต่ท่าทีของจีนดูเหมือนจะไม่ใช่สิ่งที่บรรดาชาติตะวันตกคาดหวัง

ไม่กี่วันก่อนหน้าที่จะครบรอบ 1 ปี นายหวังอี้ รัฐมนตรีกระทรวงต่างประเทศจีน ได้เดินทางเยือนเครมลินพบปะกับประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน เช่นเดียวกับมีกระแสข่าวที่ยังไม่ได้รับการยืนยันว่า ประธานาธิบดีสีจิ้นผิง อาจเดินทางเยือนกรุงมอสโกในช่วงช่วงฤดูใบไม้ผลิของปี 2023 เช่นกัน

อย่างไรก็ตาม ในวันครบรอบ 1 ปีสงครามยูเครน กระทรวงต่างประเทศจีนได้นำเสนอจุดยืนทางการเมืองของจีนต่อวิกฤตยูเครนใน 12 ข้อ ซึ่งสื่อต่างประเทศมองว่านี่เป็น "แผนสันติภาพ" ของจีนที่ปักกิ่งต้องการมีบทบาทในความขัดแย้งยูเครนรัสเซียมากขึ้น

แผนดังกล่าวที่เผยแพร่โดยกระทรวงการต่างประเทศมีตอนหนึ่งที่จีนเรียกร้องให้ยุติการคว่ำบาตรของชาติตะวันตกต่อรัสเซีย จัดตั้งแนวร่วมด้านมนุษยธรรมสำหรับการอพยพพลเรือน ตลอดจนขจัดปัญหาการส่งออกธัญพืชไม่ให้หยุดชะงักซึ่งจะยิ่งทำให้ราคาอาหารโลกพุ่งสูงขึ้น

จีนยังพูดถึงการให้ทุกชาติเคราพอำนาจอธิปไตย เอกราช ละบูรณภาพแห่งดินแดนของทุกประเทศ ขณะเดียวกันจีนยังพูดถึงโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ว่าต้องเป็นพื้นที่ปราศจากความขัดแย้งเพื่อความปลอดภัย และต่อต้านการใช้อาวุธนิวเคลียร์ใดเข้าห้ำหั่นกัน ในแผนสันติภาพของจีนได้เน้นย้ำในช่วงปีที่ผ่านมา เคารพอธิปไตย (ของยูเครน) ปกป้องผลประโยชน์ความมั่นคงแห่งชาติ (ของรัสเซีย) ต่อต้านการใช้มาตรการคว่ำบาตรแต่เพียงฝ่ายเดียว (โดยสหรัฐฯ) ส่วนเนื้อหาอื่นทั้ง 12 ข้อสามารถสรุปได้ดังนี้ 

1. เคารพอธิปไตยของทุกประเทศ

2. ยุติการสู้รบ 

3. ละทิ้งแนวคิดสงครามเย็น

4. แก้ไขวิกฤติด้านมนุษยธรรม  

5. รื้อฟื้นการเจรจาสันติภาพ

6. คุ้มครองพลเรือนและเชลยศึก

7. ลดความเสี่ยงทางยุทธศาสตร์

8.  ดูแลความปลอดภัยของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์

9. อำนวยความสะดวกการส่งออกธัญญาหาร

10. หยุดการคว่ำบาตรโดยลำพังฝ่ายเดียว

11. รักษาความมั่นคงของห่วงโซ่อุตสาหกรรมการผลิตและห่วงโซ่อุปทานในพื้นที่

12. สนับสนุนกระบวนการบูรณะฟื้นฟูหลังสงครามอย่างสร้างสรรค์

อย่างไรก็ตาม นักวิเคราะห์มองว่า เป้าหมายของแผนสันติภาพจีนนี้ต้องการส่งสัญญาณชัดเจนไปยังสหรัฐต่อบทบาทของสหรัฐที่ไม่อาจจะนำสันติภาพสู่ยูเครนได้ ขณะเดียวกันอาจตอกย้ำถึงสัมพันธ์อันย้ำแย่ระหว่างรัฐบาลวอชิงตันกับรัฐบาลปักกิ่งที่ระหองระแหงมานาน

เอียน ชอง รองศาสตราจารย์ด้านรัฐศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์กล่าว "แผนสันติภาพนี้ไม่ได้มีพลังใดเลยที่จะช่วยให้สันติภาพในยูเครนเกิดขึ้นอย่างแท้จริง ข้อมูลในเอกสารแสดงถึงหลักการกว้างๆ ทั่วไป มันไม่ได้เรียกร้องอะไรมากมาย" สอดคล้องกับ อเล็กซานเดอร์ โคโรเลฟ ผู้เชี่ยวชาญด้านความสัมพันธ์จีน-รัสเซีย มหาวิทยาลัยนิวเซาท์เวลส์ ของออสเตรเลีย เผยกับบีบีซีว่า แม้ข้อเสนอแผนสันติภาพนี้จะไม่ได้เรียกร้องอะไรมากมาย แต่มันมีการแฝงนัยยะลักษณะของการท้าทายอยู่

"รัฐบาลปักกิ่งกำลังส่งสัญญาณว่าถ้าสิ่งต่าง ๆ เลวร้ายลงระหว่างเรา ฉันมีคนที่จะไปหา รัสเซียไม่ได้อยู่เพียงลำพัง ซึ่งหมายความว่า ฉันจะไม่โดดเดี่ยวเมื่อถึงเวลาต้องเผชิญหน้า"

ดร.โคโรเลฟ ตั้งข้อสังเกตว่า จีนมีโอกาสมากพอในช่วงเวลานี้ที่จะแสดงบทบาทการเป็นผู้นำ จีนได้รับเชิญในช่วงแรกให้เข้าร่วมการยุติสงครามนี้แต่กลับไม่แสดงจริงจัง แต่ตลอดปีที่ผ่านมา จีนกลับไม่แสดงบทบาทอย่างชัดเจนในการแสดงความเป็นผู้นำ "คุณไม่จำเป็นต้องนั่งรอบนรั้วนาน 1 ปี ถึงพยายามออกมาวิ่งเต้นทางการทูต"

เซเลนสกีว่ายังไง

ด้านประธานาธิบดีโวโลดิมีร์ เซเลนสกี ผู้นำยูเครน ขานรับแนวคิดเกี่ยวกับข้อเสนอของจีนในการเป็นคนกลางเจรจาไกล่เกลี่ยเพื่อยุติสงครามในยูเครน โดยกล่าวว่า "หากแนวคิดของข้อเสนอดังกล่าวสอดคล้องกับกฎหมายระหว่างประเทศ เกี่ยวกับบูรณภาพแห่งดินแดน ก็ขอให้เราร่วมมือกับจีนในจุดนั้น"

อย่างไรก็ตาม ผู้นำยูเครนได้เตือนไม่ให้จีนจัดส่งอาวุธแก่รัสเซีย หลังจากก่อนหน้านี้มีกระแสข่าวที่ยังไม่ได้รับการยืนยันว่า จีนอาจจัดส่งอาวุธยุทโธปกรณ์ให้กับรัสเซียในการสู้ศึกยูเครน