รู้จัก 'หลี่ เฉียง' นายกรัฐมนตรีจีนคนใหม่ มือขวาที่สีจิ้นผิงไว้ใจมากที่สุดแม้อ่อนประสบการณ์บริหาร

วันที่ 10 มีนาคม นอกจากเป็นวันประวัติศาสตร์ที่ประธานาธิบดีสี จิ้นผิง ได้รับเลือกจากสภาประชาชนจีนที่มีสมาชิก 2,952 คน ให้ดำรงตำแหน่างประธานาธิบดีและ ประธานคณะกรรมาธิการการทหารส่วนกลางของจีน สมัยที่ 3 ซึ่งเป็นการครอบอำนาจที่นานที่สุดในประวัติศาสตร์ยุคใหม่ของจีนแล้ว ในวันเสาร์ที่ 11 มีนาคมนี้ อีกหนึ่งเหตุการณ์ที่สำคัญของการประชุมสภาประชาชนคือ การแต่งตั้งนายกรัฐมนตรีจีนคนใหม่แทนที่นายหลี่ เคอเฉียง ซึ่งประกาศลาออกตั้งแต่เดือนตุลาคม 2022 

การลาออกของนายหลี่ เคอเฉียง ประเด็นไม่ได้อยู่แค่เขาดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีมาจนครบวาระแล้วเท่านั้น แต่นักวิเคราะห์หลายคนยังมองว่า มีหลายครั้งที่แสดงให้เห็นว่านายหลี่ เคอเฉียง อยู่คนละขั้วกับประธานาธิบดีสีจิ้นผิง ดังนั้นการเลือกนายกรัฐมนตรีคู่ใจคนใหม่ของนายสี แสดงถึงความต้องการกระชับอำนาจอย่างเบ็ดเสร็จของสีภายใต้คณะบริหารชุดใหม่ที่จะเต็มไปด้วยขุนพลที่ประธานาธิบดีสี ให้ความไว้วางใจ

คนรุ่นใหม่ในโปลิตบูโร

สำหรับประวัติของหลี่ เฉียง  (Li Qiang)  ว่าที่นายกรัฐมนตรีจีนคนใหม่ เกิดในเดือนกรกฏาคม 1959 ที่เมืองรุ่ยอัน มณฑลเจ้อเจียง จบการศึกษาปริญญาตรีด้านเครื่องจักรกลการเกษตรจากวิทยาลัยการเกษตรเจ้อเจียง (hejiang Institute of Agriculture) โดยก่อนเข้าทำงานการเมือง นายหลี่ เฉียง เคยทำงานในฐานะวิศวรกรสถานีชลประทานและระบายน้ำระบบเครื่องกลไฟฟ้าในเขตมาหยู กระทั่งเข้าร่วมเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์ในปี 1983

ชื่อของหลี่ เฉียง แทบไม่ได้มีความโดดเด่นในระหว่างการเป็นสมาชิกพรรคคอมมิวนิสต์ กระทั่งจู่ๆช่วงการประชุมใหญ่สมัชชาพรรคคอมมิวนิสต์ในเดือนตุลาคม 2022 ชื่อของหลี่ เฉียง ได้กลายเป็นที่รู้จัก เมื่อเขาได้รับเลือกให้เป็นหนึ่งในกรรมการถาวรประจำกรมการเมืองแห่งคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีน (Politburo Standing Committee) หรือคณะโปลิตบูโร ซึ่งเป็น 7 อรหันต์ที่คอยกำหนดทิศทางด้านต่างๆ ของพรรคคอมมิวนิสต์จีน ทำให้หลายฝ่ายมั่นใจว่า หลี่ เฉียง จะผงาดเป็นนายกรัฐมนตรีจีนคนใหม่แทนนายหลี เคอเฉียง 

ในการประชุมใหญ่สมัชชาพรรคคอมมิวนิสต์ในเดือนตุลาคม 2022  กลุ่มคนที่ภักดีต่อนายสีไม่เพียงจะผงาดขึ้นมาเท่านั้น แต่ยังขจัดกลุ่มผู้ที่เป็นฝ่ายตรงข้ามนายสีด้วยเช่นกัน จากเดิมคือกลุ่มของนาย หวัง หยาง ที่ถูกคาดหมายว่าจะเป็นนายกต่อจากหลี เคอเฉียง 

ก่อนหน้าที่นายหลี เฉียงจะมาเป็นหนึ่งในคณะกรรมการโปลิตบูโร เขาเคยอยู่ในตำแหน่งกรรมการพรรคคอมมิวนิสต์จีนประจำนครเซี่ยงไฮ้ ระหว่าง 2017-2022 ซึ่งช่วงการระบาด เขาเป็นหนึ่งในคนที่อยู่เบื้องหลังให้มีการล็อกดาวน์นครเซี่ยงไฮ้จนกระทบต่อเศรษฐกิจและภาคอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ที่อยู่โดยรอบนครเซี่ยงไฮ้ แต่แม้จะมีข้อครหาเรื่องการสั่งปิดเมืองเซี่ยงไฮ้จนกระทบต่อเศรษฐกิจ แต่ในแง่หนึ่งนายหลี่ เฉียง เป็นหนึ่งในคีย์แมนสำคัญที่ทำให้บริษัท Tesla ตั้งโรงงานขนาดใหญ่ในนครเซี่ยงไฮ้ได้สำเร็จ 

รายงานข่าวจากเดอะการ์เดี้ยน ระบุว่า หลี่ เฉียง เป็นหนึ่งในคนรุ่นใหม่ที่สี จิ้นผิง ไว้ใจมากที่สุด เขาเริ่มทำงานให้สีตั้งแต่ปี 2007 ในช่วงที่เป็นกรรมการพรรคคิมมิวนิสต์ประจำนครเซี่ยงไฮ้ แม้การปิดเมืองนาน 2 เดือน จะจุดชนวนความโกรธเกรี้ยวของสาธารณชน จนทำให้เกิดการประท้วงในวงกว้างที่เกิดขึ้นไม่บ่อยนัก แต่การแต่งตั้งหลี เฉียง สะท้อนว่านายสี ให้ความสำคัญต่อความภักดีต่อตัวเขาเหนือสิ่งอื่นใด 

บทบาทของหลี่ เฉียง 

นักวิเคราะห์มองว่า ความท้าทายที่รอนายกรัฐมนตรีคนใหม่วัย 63 ปี อาจไม่ได้มีอะไรแตกต่างจากยุคหลี่ เคอเฉียง เท่าใดนัก ประกอบกับช่วงที่ผ่านมา สีจิ้นผิงได้กระชับอำนาจของตนเองจากตำแหน่งนายกรัฐมนตรี ทำให้อำนาจหลายอย่างที่แต่เดิมเคยอยู่ในมือนายกรัฐมนตรี ถูกโอนกลับมาอยู่ภายใต้หน่วยงานที่เรียกว่า สภาแห่งรัฐ 

ดังนั้นแม้ตำแหน่งนายกรัฐมนตรีของจีน จะมีบทบาทสำคัญในแง่เศรษฐกิจระดับประเทศ แต่บางอย่างนายกจีนก็ยังไม่อาจมีอำนาจตัดสินใจเบ็ดเสร็จได้ แม้ว่าเขาเคยบริหารงานพรรคในรัฐบาลท้องถิ่นเซี่ยงไฮ้ ซึ่งถือเป็นแหล่งเศรษฐกิจสำคัญของประเทศ แต่สำหรับหลี่ เฉียง เขายังไร้ประสบการณ์งานในคณะรัฐมนตรีมาก่อน ทั้งยังขาดประสบการณ์ทำงานตามหน่วยงานต่างๆ ของรัฐบาลในส่วนภูมิภาคที่หลากหลาย

กล่าวคือ ตามแนวคิดแบบคอมมิวนิตส์ การเลือก 7 อรหันต์โปลิตบูโร คนๆนั้นต้องเคยผ่านประสบการณ์บริหารงานท้องถิ่นตั้งแต่มณฑลที่ทุรกันดารที่สุด จนถึงเมืองเจริญที่สุด แต่สำหรับหลี่ ยังไม่มีส่วนสบการณ์ส่วนนี้มากนัก นั้นทำให้นักวิเคราะห์การเมืองจีน จับตาถึงบทบาทของหลี เฉียงในฐานะนายกรัฐมนตรีจีนอยู่ไม่น้อย  แต่แม้ประสบการณ์จะเคลือบแคลง แต่สิ่งที่ชัดเจนคือ เขาคือคนของสีจิ้นผิง คนที่สีจิ้นผิงไว้วางใจที่สุด