ค้อนเคียว มาจากไหน ใครเป็นต้นคิดคนออกแบบสัญลักษณ์แทนชนชั้นกรรมาชีพ

มีประเด็นเกิดขึ้นแทบจะรายสัปดาห์เมื่อพรรคก้าวไกล เปิดเผยว่า คณะกรรมการการเลือกตั้ง ส่งเอกสารด่วนที่สุดถึงหัวหน้าพรรคก้าวไกลเมื่อวันที่ 2 มิถุนายน 2566 โดยใจความตอนหนึ่งว่า "กกต.ขอทราบว่าตามที่พรรคก้าวไกลได้โพสต์ข้อความและรูปภาพทางเฟซบุ๊กเมื่อวันที่ 18 เมษายน 2566 ในหัวข้อ เตรียมพบกับซีรีส์ชุด ปาร์ตี้ลิสต์ก้าวไกล โพสต์ดังกล่าวมีความหมายว่าอย่างไร และตัวละครตามที่ปรากฏในภาพตามโพสต์หมายถึงผู้ใด อย่างไร สื่อความหมายว่าอย่างไร และสัญลักษณ์ค้อนไขว้กับเคียวที่ปรากฏในภาพตามโพสต์นั้น สื่อความหมายว่าอย่างไร และเหตุใดจึงต้องใช้สัญลักษณ์ค้อนไขว้กับเคียวประกอบตัวละครในโพสต์ดังกล่าว"

หลังมีกระแสดังกล่าวว่า กกต.เรียกพรรคก้าวไกลสอบกรณีในภาพประชาสัมพันธ์มีตัวละครพร้อมสัญลักษณ์ "ค้อนเคียว" ส่งผลให้โลกออนไลน์พากันวิพาษ์วิจารณ์เป็นวงกว้าง จากกรณีที่กล่าวหาว่าเป็นสัญลักษณ์ปฏิปักษ์การปกครอง อีกทั้งในเอกสารดังกล่าวยังมีการพิมพ์ชื่อผิดว่าเป็น "พรรคเพื่อไทย" 

ค้อนเคียวมาจากไหน ใครออกแบบ

เป็นที่ทราบกันวงกว้างว่าค้อนเคียวเป็นสัญลักษณ์แนวคิดแบบคอมมิวนิสต์ โดยค้อนสื่อถึงแรงงงานชนชั้นกรรมาชีพในภาคอุตสาหกรรม ส่วนเคียวสื่อถึงแรงงานในภาคการเกษตร ซึ่งในปฏิวัติอุตสาหกรรมยุคแรกช่วงต้นคศ.19 ภาคอุตสาหกรรมและภาคการเกษตรฟันเฟืองพื้นฐานที่นำไปสู่การสร้างระบบเศรษฐกิจแบบยุคใหม่

สัญลักษณ์ค้อนเคียว ถูกพบใช้ครั้งแรกหลังสงครามโลกครั้งที่ 1 เนื่องจากวุ่นวายทางการเมืองภายในจักรวรรดิรัสเซียจนนำไปสู่สงครามกลางเมืองรัสเซียในปี 1917 กลุ่มบอลเชวิค สามารถโค้นล้มจักรวรรดิรัสเซียและสถาปนาสหภาพโซเวียตขึ้นมาได้ ในปีเดียวกันนี้ วลาดิเมียร์ เลนิน ผู้นำการปฏิวัติรัสเซีย และ อนาโตลี ลูนาชาร์สกี ผู้นำแนวคิดลัทธิมากซ์ในรัสเซียจัดให้มีการประกวดแข่งขันออกแบบตราสัญลักษณ์ของสหภาพโซเวียต หลังเหตุการณ์ปฏิวัติรัสเซีย เพื่อใช้แทนทีตรานกอินทรีย์สองหัว ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ของราชวงศ์โรมานอฟ 

Yevgeny Kamzolkin กับต้นแบบโลโก้ค้อนเคียว

แบบที่ชนะคือดีไซน์ของ Yevgeny Kamzolkin ศิลปิน มัณฑนากร ช่างภาพคนสำคัญของโซเวียตในยุคนั้น โดยเขาได้แรงบันดาลใจจากการที่เป็นช่า ทาสีให้กับโรงงานอุตสาหกรรม แล้วสังเกตเห็นเครื่องไม้เครื่องมือคนใช้แรงงาน จึงนำเครื่องมือเหล่านั้นมาวาดเป็นสัญลักษณ์ที่สื่อถึงกรรมาชีพในหลายรูปแบบอาทิ ค้อนกับทั่ง คันไถกับดาบ และเคียวกับประแจ ส่วนสัญลักษณ์ค้อนเคียวถูกนำมาใช้ครั้งแรกในเพียงเพื่อการตกแต่งเฉลิมฉลอง วันแรงงานในเขต Zamoskvorechye ของกรุงมอสโกเท่านั้น

โลโก้ค้อนเคียวที่  Kamzolkin ออกแบบได้รับการต่อยอดให้นำมาใช้เป็นสัญลักษณ์ตราแผ่นดินสหภาพโซเวียต ในลักษณะค้อนไขว้เคียวอยู่ด้านบนสุดของลูกโลก ภายใต้แสงดวงอาทิตย์ด้านล่าง ล้อมรอบด้วยพวงข้าวและภายใต้ดาวห้าแฉก พร้อมคำจารึกว่า "ชนชั้นกรรมาชีพของโลก จงสามัคคีกัน!" ในหกภาษา(ภาษารัสเซีย , ยูเครน , เบลารุส , จอร์เจีย , อาร์เมเนียและอาเซอร์ไบจาน ) เดิมโลโก้นี้ เลนินคัดค้านอย่างรุนแรงโดยไม่ชอบความหมายแฝงดูรุนแรงไป อย่างไรก็ตาม ไม่เป็นที่แน่ชัดว่าเหตุใดภายหลังคณะกรรมการบริหารกลางของสหภาพโซเวียตสมัยที่ 2 ได้อนุมัติเครื่องหมายดังกล่าว เพื่อใช้เป็นตราแผ่นดินของโซเวียตอย่างเป็นทางการ นับตั้งแต่นั้นสัญลักษณ์ค้อนเคียวถูกนำมาใช้อย่างแพร่หลายในฐานะสัญลักษณ์ของแรงงานในสหภาพโซเวียตและความสามัคคีของชนชั้นกรรมาชีพระหว่างประเทศ 

แม้ภายหลังการล่มสลายของสหภาพโซเวียต บางประเทศที่ปกครองแบบแนวทางคอมมิวนิสต์ยังคงใช้สัญลักษณ์ค้อนเคียว เพื่อสื่อถึงการต่อสู้ของชนชั้นแรงงาน เช่นเดียวกับในประเทศที่มีพรรคคอมมิวนิสต์เป็นพรรคการเมือง ต่างก็ใช้สัญลักษณ์ค้อนไขว้กับเคียวในโลโก้เช่นกัน

ค้อนเคียว มีความแตกต่างกันไปตามแต่ละแนวทางของแต่ละชาติ เช่นในเกาหลีเหนือ นอกจากมีการใช้ตราสัญลักษณ์ค้อนเคียว ยังรวมพู่กันซึ่งเป็นสัญลักษณ์สื่อถึงนักปราชญ์และการศึกษา ตามแนวคิดปรัชญาจูเช่ หรือในประเทศแองโกลา ที่ใช้สัญลักษณ์ฟันเฟืองและมีดพร้าแทนกลุ่มแรงงานชนชนกรรมาชีพ 

อย่างไรก็ตาม สัญลักษณ์ค้อนเคียวก็ไม่ได้มีความหมายสื่อถึงแนวคิดแบบคอมมิวนิสต์ไปเสียทีเดียว สัญลักษณ์ค้อนเคียวปัจจุบันถูกใช้ในบางประเทศที่เป็นประชาธิปไตยเช่นกันเช่นใน ตราแผ่นดินออสเตรีย (Bundeswappen) ซึ่งเป็นรูปนกอินทรีย์สีดำ บนพื้นโล่สีแดงพาดขาวตามสีธงชาติ เล็บด้านขวาประคองเคียว หมายถึงการสร้างชาติจากเกษตรกรรม เล็บด้านซ้ายประคองค้อน หมายถึงอุตสาหกรรม ส่วนขานกที่โซ่ตรวนสีเงินที่ขาดออกจากกัน หมายถึงความเป็นอิสระจากนาซีเยอรมัน (ค.ศ. 1945)