'เยฟเกนี พริโกชิน' จากมือขวาแนวหน้าสู้ศึกยูเครน สู่หอกข้างแคร่ที่ปูตินยังกลัว เกิดอะไรขึ้น เมื่อหัวหน้ากลุ่มวากเนอร์ทหารรับจ้าง ก่อกบฏ ยกทัพบุกมอสโก หวังโค่นกลาโหมรัสเซีย

ความไม่ลงรอยกันระหว่างกลุ่มทหารรับจ้างวากเนอร์ กับกองทัพรัสเซีย จากกรณีที่นายเยฟเกนี พริโกชิน หัวหน้าหน่วยนักรบรับจ้างวากเนอร์ที่ประกาศกร้าวจะโค้นล้มบรรดานายพลระดับสูงของกองทัพรัสเซีย หลังจากที่กลาโหมรัสเซียตั้งข้อหากบฎ ทั้งที่ผ่านมากลุ่มวากเนอร์เป็นแนวหน้าในปฏิบัติการยึดหัวเมืองสำคัญของแคว้นดอแนตสก์ในยูเครนได้สำเร็จ แต่กลุ่มวากเนอร์กลับถูกกองทัพรัสเซียโจมตีกลับจนมีนักรบกลุ่มวากเนอร์สูญเสียนับพันนาย

ชนวนเหตุสำคัญของความขัดแย้งระหว่างนายเยฟเกนี พริโกชิน กับ พล.อ.เซอร์เก ชอยกู รัฐมนตรีกลาโหมรัสเซีย สืบเนื่องจากนับตั้งแต่เกิดปฏิบัติการบุกยูเครน หน่วยทหารที่มีบทบาทสำคัญในการยึดภูมิภาคดอแนตสก์ก็คือกองกำลังทหารรับจ้างวากเนอร์ ตลอดระยะเวลาปฏิบัติการในยูเครน ทั้งหัวหน้าวากเนอร์กับนายพลรัสเซียต่างมีความไม่ลงรอยและขัดแย้งกันหลายครั้ง

กลาโหมรัสเซีย มีคำสั่งให้กลุ่มทหารวากเนอร์ซึ่งเป็นทหารรับจ้าง ปฏิบัติการทางทหารในพื้นที่ฝั่งตะวันออกของยูเครน จนสามารถยึดหลายเมืองสำคัญได้สำเร็จ ด้วยความที่กลุ่มวากเนอร์เป็นทหารรับจ้างจึงมีรายงานกระทำอาชญากรรมสงครามในพื้นที่ตะวันออกของยูเครนหลายกรณี โดยเฉพาะการกระทำต่อพลเรือน

เมื่อทหารกลุ่มทหารวากเนอร์ยึดพื้นที่ตะวันออกของยูเครนสำเร็จ กลาโหมรัสเซียได้มีคำสั่งให้กองกำลังทหารรับจ้างทั้งหมดที่ช่วยรบในยูเครน ลงนามเซ็นสัญญายอมอยู่ภายใต้การควบคุมของกองทัพรัสเซียภายในวันที่ 1 ก.ค. 2023 นี้ แต่นายพริเชนโก หัวหน้ากลุ่มฯ ไม่ยอมปฏิบัติตาม 

ขณะเดียวกันนานาชาติซึ่งจับตาต่อกรณีการก่ออาชญากรรมสงครามในยูเครน ได้เตรียมเอาผิดรัฐบาลมอสโก แต่กระทรวงกลาโหมรัสเซียปัดความรับผิดชอบ โดยอ้างว่า การกระทำของกลุ่มทหารรับจ้างในยูเครน อยู่นอกเหนือการควบคุมของรัฐบาลรัสเซีย ในขณะเดียวกันรัฐบาลรัสเซียก็สั่งเอาผิดหัวหน้ากลุ่มวากเนอร์ในคดีอาญาโทษฐานกบฎ 

จึงเป็นเหตุให้ล่าสุดเมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา นายพริโกซินประกาศผ่านคลิปวิดีโอที่โพสต์ในแพลตฟอร์มเทเลแกรม มีใจความตอนหนึ่งว่า "ไม่มีอะไรผิดปกติที่เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 24 ก.พ.2022 กระทรวงกลาโหมรัสเซียพยายามจะหลอกลวงสังคมและท่านประธานนาธิบดี ถึงท่าทีอันก้าวร้าวของฝ่ายยูเครน และอ้างว่าพวกยูเครนกำลังวางแผนหลอกโจมตีเราโดยอาศัยกำลังพลสนับสนุนจากนาโต้"

หัวหน้ากลุ่มวากเนอร์ยังอ้างว่า  "นายพลรัสเซียมีความจำเป็นต้องทำสงครามยูเครน ... เพื่อว่ารัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมรัสเซียจะได้ขึ้นมาเป็นจอมพล ... เพื่อว่าเขาจะได้เหรียญกล้าหาญเหรียญที่ 2 ... แต่ไม่ได้ต้องมีการทำสงครามเพื่อทำให้ยูเครนปลอดทหารหรือปลดแอกยูเครนเลย"

"เราจะทำทุกวิถีทางที่จำเป็นเพื่อ โค่นล้มกลุ่มผู้ครองอำนาจสูงสุดทางทหารในมอสโก และจะทำลายทุกอย่างที่ขวางทาง" นายพริเชนโกกล่าว 

เยฟเกนี พริโกชิน คือใคร 

นายเยฟเกนี พริโกชิน เป็นมหาเศรษฐีชาวรัสเซีย ครั้งนึงเคยเป็นคนสนิทของประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน นายพริโกชิน วัย 62 ปี เป็นที่รู้จักในฐานะผู้ก่อตั้งกลุ่มวากเนอร์ในฐานะ "บริษัทรักษาความปลอดภัย" ไม่ชัดเจนว่าก่อตั้งขึ้นเมื่อปีใด แต่จากข้อมูลหน่วยราชการลับยุโรป พบว่ามีการสะสมกำลังพลตั้งแต่ปี 2013 ในจำนวน 250 นาย

กลุ่มวากเนอร์ ปรากฎบทบาทชัดเจนตั้งแต่กรณีควบรวมคาบสมุทรไครเมียในปี 2014 โดยเป็นกลุ่มทหารพันธมิตรที่คอยสนับสนุนกองทัพรัสเซียในการควบคุมพื้นที่ไครเมียในเวลานั้น 

นายพริโกชิน เป็นชาวเลนินกราด หรือนครเซนต์ปีเตอร์สเบิร์กในปัจจุบัน บ้านเกิดเดียวกับประธานาธิบดีปูติน อดีตเคยเป็นพ่อค้าขายฮอตดอก มีประวัติเคยใช้ชีวิตในเรือนจำนาน 9 ปี สมัยอดีตสหภาพโซเวียต หลังออกจากเรือนจำหันมาจับธุรกิจร้านอาหารจนได้ดิบได้ดี และด้วยธุรกิจนี้ ทำให้เขาได้รู้จักนายปูตินในฐานะลูกค้าคนสำคัญ ซึ่งในขณะนั้นปูตินยังเป็นสายลับเคจีบี 

พริโกชิน เข้าสู่วงการเมืองท้องถิ่นกระทั่งเขาเริ่มเติบโตมีฐานะจากการได้รับสัมปทานรัฐช่วงยุคที่สหภาพโซเวียตล้มสลาย โดยเฉพาะจากบริษัท  Concord Catering ซึ่งทำธุรกิจเครือข่ายร้านอาหาร และมักได้สัมปทานจัดงานเลี้ยงรับรองของรัฐบาลรัสเซีย

ที่ผ่านมาชื่อของพริโกชิน จะอยู่ในลิสต์อันดับต้นของรัฐบาลสหรัฐ ในฐานะบุคคลที่ต้องห้ามของรัฐบาลวอชิงตัน โดยในปี 2016 นายพริโกชินเคยถูกกล่าวหาว่า เป็นผู้อยู่เบื้องหลังปั่นข่าวปลอมป่วนการเลือกตั้งประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกา

กันยายน 2022 นายพริโกชินยอมรับอย่างเป็นทางการว่า ตนเองเป็นผู้ก่อตั้งกลุ่มนักรบรับจ้างที่ชื่อ กลุ่มวากเนอร์ (Wagner Group) ทั้งเปิดสำนักงานใหญ่ในนครเซนต์ปีเตอรสเบิร์ก และมีการเริ่มชักชวนอดีตผู้ต้องขังหลายรายเข้ามาสมัครเป็นนักรบสู้ศึกยูเครนและกับการได้รับนิรโทษกรรม

นอกจากปฏิบัติการรบในยูเครนแล้ว กลุ่มทหารวากเนอร์ยังมีบทบาทในปฏิบัติการรบทั้งในซีเรีย ซูดาน แอฟริกากลาง และลิเบีย จากการประเมินโดยหน่วยราชการลับสหรัฐคาดว่าปัจจุบัน กลุ่มวากเนอร์จะมีขนาดกำลังพลไม่น้อยกว่า 50,000 ราย

เขย่ามอสโก

จากคำแถลงของพริโกชิน ณ วันนี้ 24 มิถุนายน 2023  เยฟกินี พริโกซิน หัวหน้ากลุ่มแวกเนอร์  อ้างว่า กองกำลังของเขา ได้ออกจากพื้นที่ยูเครน และมุ่งหน้าไปยังเมืองหลวงรัสเซียแล้ว  โดยเคลื่อนพลไปถึงเมืองรอสตอฟแล้ว ซึ่งเมืองรอสตอฟนั้นอยู่ทางตอนใต้ของรัสเซีย ติดกับชายแดนยูเครน และรอสตอฟอยู่ห่างจากมอสโกราว 1,100 กิโลเมตร โดยหัวหน้ากลุ่มวากเนอร์ กล่าวว่า พวกเขาไม่เผชิญกับการต่อต้านจากทหารเกณฑ์อายุน้อยตามจุดตรวจต่าๆ และกองกำลังของเขาไม่ได้ต่อสู้กับเด็ก

ขณะเดียวกันรอยเตอร์รายงานอ้างแหล่งข่าวว่า ขณะนี้กองกำลังวากเนอร์ราว 25,000 นาย สามารถยึดค่ายทหารต่างๆ ในเมืองงโวโรเนซ (Voronezh) ซึ่งอยู่ห่างจากมอสโกไปทางใต้เพียง 500 กิโลเมตรไว้ได้แล้ว สเซีย 

เรื่องดังกล่าวส่งผลให้ ประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน ออกแถลงการณ์ผ่านทางโทรทัศน์ตอบโต้ทันควันในวันเดียวกันว่า จะลงโทษทุกคนที่เกี่ยวข้องกับการก่อกบฏ และกล่าวหาว่า พวกเขาเหล่านั้นเป็นผู้ทรยศ

"เราจะปกป้องทั้งประชาชนและรัฐของเราจากการคุกคามใด ๆ รวมถึงจากการทรยศภายใน และสิ่งที่เราเผชิญคือการหักหลังอย่างแท้จริง ความทะเยอทะยานอย่างสูง และผลประโยชน์ส่วนตัวนำไปสู่การทรยศ"

พร้อมกันนี้ ผู้นำรัสเซียยังได้สั่งยกระดับความปลอดภัยสถานที่ราชการสำคัญทั่วกรุงมอสโก รวมถึงระบบโครงสร้างพื้นฐาน

ถึงขณะนี้ ยังไม่ชัดเจนว่าสถานการณ์ในกรุงมอสโกเป็นเช่นไร แต่รอยเตอร์รายงานอ้างแหล่งข่าวในกระทรวงกลาโหมอังกฤษ และกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐที่ตรงกันว่า ความขัดแย้งดังกล่าวดูเหมือนจะเป็นวิกฤตด้านความมั่นคงในประเทศครั้งใหญ่ที่สุดของผู้นำรัสเซีย