สรุปปมขัดแย้งรอบใหม่ระหว่างจีน-สหรัฐฯ เมื่อบอลลูนจีน โผล่เหนือน่านฟ้าฐานทัพสหรัฐในรัฐมอนทานา ไม่กี่วันก่อนหน้า รมว.ต่างประเทศเยือนปักกิ่ง

ความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับสหรัฐอเมริกา มีแนวโน้มกำลังไปในทิศทางที่ดีหลังสองชาติระหองระแหงกันมาตั้งแต่ ยุคประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ที่ตั้งกำแพงภาษีเปิดหน้าชนสงครามการค้า กระทั่งเกิดกรณีระบาดของโควิด-19 มาจนถึงสมรภูมิการแข่งขันด้านเซมิคอนดักเตอร์ไมโครชิป แต่ภายหลังจากจีนผ่อนคลายนโยบายโควิดตั้งแต่ต้นปี 2023 ที่ผ่าน ก็ได้ฤกษ์ที่ แอนโทนี่ บลิงเคน รัฐมนตรีกระทรวงต่างประเทศสหรัฐ จะเดินเยือนกรุงปักกิ่ง เป็นเจ้าหน้าที่ระดับสูงของสหรัฐในรอบหลายปีที่มีโรคระบาดไปเหยียบแผ่นดิน เพื่อฟื้นฟูความสัมพันธ์แบบทวิภาคีอีกครั้งนึง

บรรยากาศกำลังดูไปได้สวยทว่าจู่ ๆ เมื่อ 3 กุมภาพันธ์ที่ผ่านมา ชาวอเมริกันหลายคนกลับพบ "บอลลูน" ลูกหนึ่งลอยเหนือน่านฟ้าฐานทัพอากาศของกองทัพสหรัฐ ในรัฐมอนทานา ซึ่งยังเป็นฐานทัพที่มีไซโลเก็บขีปนาวุธข้ามทวีปแบบติดหัวรบนิวเคลียร์ เก็บไว้ที่นั่นด้วย 

เพียงไม่นานหลังปรากฎบอลลูนดังกล่าว พล.อ.ลอยด์ ออสติน รัฐมนตรีกลาโหมสหรัฐ แถลงว่าจากการตรวจสอบบอลลูนต้องสงสัยดังกล่าว มาจากประเทศจีน โดยกองทัพสหรัฐได้ส่งเครื่องบินขับไล่เข้าตรวจสอบแล้ว แต่ไม่ได้ตัดสินใจยิงสกัดหรือจัดการต่อบอลลูนลูกดังกล่าวแต่อย่างใด

ไม่กี่ชั่วโมงหลังสหรัฐพบบอลลูนดังกล่าว นายแอนโทนี บลิงเกน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐ ซึ่งมีกำหนดเดินทางเยือนจีน พร้อมพบปะหารือกับประธานาธิบดีสีจิ้นผิง ระหว่างวันที่ 5-6 กุมภาพันธ์ ได้ประกาศยกเลิกการเดินทางในทันทีแบบไม่มีกำหนดว่าจะไปเยือนจีนอีกครั้งเมื่อใด

Photo by Stefani Reynolds / POOL / AFP

ด้านทางการจีนก็ออกแถลงการณ์ยอมรับว่าบอลลูนดังกล่าวเป็นของจีน ทั้งแสดงความเสียใจต่อเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น โดยในแถลงของกระทรวงการต่างประเทศจีนระบุว่า "เรือเหาะลำนี้มาจากจีน โดยเป็นเรือเหาะของพลเรือนที่ใช้สำหรับการวิจัยด้านอุตุนิยมวิทยา แต่เนื่องจากอิทธิพลของกระแสลมทางทิศตะวันตก และความสามารถที่จำกัดในการควบคุมเรือเหาะ จึงทำให้เรือเหาะลำนี้เบี่ยงเบนออกจากทิศทางที่มีการกำหนดไว้"

"จีนขอแสดงความเสียใจต่อความผิดพลาดจากการที่เรือเหาะลำนี้ได้ลอยเข้าสู่สหรัฐอันเนื่องจากปัจจัยที่ไม่สามารถควบคุมได้ และจีนจะยังคงดำเนินการติดต่อสื่อสารกับทางสหรัฐเพื่อจัดการต่อเหตุการณ์นี้อย่างเหมาะสม" แถลงการณ์ระบุ

หลังจีนออกแถลง ด้านกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐ ระบุผ่านแถลงการณ์ตอบกลับว่า "หลังการหารือกันกับเจ้าหน้าที่ในหลายฝ่าย สรุปว่าขณะนี้ไม่ใช่เวลาเหมาะสมที่รัฐมนตรีบลิงเกนจะเดินทางไปยังจีน โดยเราได้เห็นแถลงการณ์แสดงความเสียใจจากจีนแล้ว แต่การปรากฎของบอลลูนลูกนี้ ถือเป็นการละเมิดอธิปไตยของเรา รวมทั้งละเมิดกฎหมายระหว่างประเทศ ซึ่งเป็นสิ่งที่ยอมรับไม่ได้" 

ขณะที่นายหวัง อี้ รัฐมนตรีต่างประเทศของจีน และคณะกรรมการกลางพรรคคอมมิวนิสต์จีน (CPC) ได้แสดงความคิดเห็นดังกล่าวระหว่างการสนทนาทางโทรศัพท์กับแอนโทนี บลิงเคน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการต่างประเทศของสหรัฐฯ เมื่อคืนวันศุกร์ที่ผ่านมาถึงกรณีบอลลูนดังกล่าว โดยว่า "จีนและสหรัฐฯ จำเป็นต้องรักษาทิศทางการติดต่อสื่อสารอย่างทันท่วงที หลีกเลี่ยงการเข้าใจผิด และจัดการความแตกต่างขณะเกิดบางสิ่งขึ้นมา"

ขณะเดียวกันนายหวัง ยังเน้นย้ำว่าจีนในฐานะประเทศที่มีความรับผิดชอบได้ปฏิบัติตามกฎหมายระหว่างประเทศอย่างเคร่งครัดและจะไม่ยอมรับการคาดเดาหรือกล่าวเกินจริงอันไร้มูลฐาน