กรณีศึกษาสองยักษ์ค่ายมือถือแคนาดา 'Rogers-Shaw' ควบรวมกิจการ รัฐบาลทำอย่างไม่ให้ผูกขาดกระทบผู้บริโภค

หลังจากเดือนตุลาคม 2022 ที่ กสทช.มีมติไฟเขียว TRUE-DTAC ควบรวมกิจการ กระทั่งวันที่ 12 ม.ค.ที่ผ่านมา บมจ. ทรู คอร์ปอเรชั่น (TRUE) และ บมจ. โทเทิ่ล แอ็คเซ็ส คอมมูนิเคชั่น (DTAC) แจ้งต่อตลาดหลังทรัพย์ฯ เตรียมประชุมผู้ถือหุ้นร่วมทั้งสองบริษัทในวันที่ 23 กุมภาพันธ์นี้ ทั้งมีการเสนอ 'ชื่อใหม่' หลังควบรวมว่า "ทรู คอร์ปอเรชั่น" ชื่อย่อหลักทรัพย์ TRUE 

บิ๊กดีลระหว่างค่ายมือถือสีแดงและสีฟ้า นับว่าเป็นที่จับตามองมานานจากสาธารณะชนว่า ทั้งในแง่มูลค่าตลาดของทั้งสองค่าย ตลอดจนความสามารถในการแข่งขันของธุรกิจโทรคมนาคมในประเทศไทย ซึ่งจะทำให้ค่ายผู้ให้บริการมือถือในประเทศเราเหลือเพียง 2 เจ้า ที่มีส่วนแบ่งตลาดใกล้เคียงกัน ซึ่งท้ายที่สุดผลอาจตกมาอยู่ที่ผู้บริโภคไม่ทางตรงก็ทางอ้อม เพราะผู้ใช้บริการมีตัวเลือกในการใช้งานค่ายมือถือกับการแข่งขันด้านราคาและแพ็กเกจที่น้อยลง

หากยกตัวอย่างกรณีการควบรวมกิจการในต่างประเทศ ที่แคนาดาก็มีกรณีควบรวมกิจการของ 2 ค่ายมือถือใหญ่เช่นกันระหว่าง บริษัท Rogers Communications กับ Shaw Communications ซึ่งหากสองบริษัทนี้ควบรวมจะมีมูลค่าไม่น้อยกว่า 20,000 เหรียญแคนาดา

สำหรับแคนาดาก็ไม่ต่างจากบ้านเราตรงที่มีผู้ให้บริการมือถือ 3 ค่ายใหญ่รายหลักคือ Rogers, Telus และ Bell นอกเหนือกจากนั้นในแต่ละมณฑลแต่ละท้องถิ่น ก็จะมีผู้ให้บริการอินเตอร์เน็ตที่เป็นเจ้าตลาดในแต่ละรัฐเช่นกัน แต่สำหรับ Rogers, Telus และ Bell ถือเป็น Big 3 ค่ายมือถือที่มีบริการครอบคลุมหลากหลายตั้งแต่ อินเตอร์เน็ตมือถือ ตลอดจนอินเตอร์เน็ตบ้านบอรด์แบนด์ ส่วน Shaw อยู่ในอันดับ 4 ของผู้ให้บริการอินเตอร์เน็ตมือถือ

นั่นทำให้ Rogers มีแผนควบรวมกิจการกับ Shaw เพื่อชิงสัดส่วนตลาดผู้ให้บริการอินเตอร์เน็ตและเคเบิ้ลทีวีในฝั่งตะวันตกของประเทศ แต่ทว่าเมื่อเดือนมีนาคม 2022 ที่ผ่านมา คณะกรรมกำกับการแข่งขันด้านการค้าของแคนาดา ยื่นฟ้องต่อตุลาการแข่งขันด้านการค้า (Competition Tribunal) เพื่อให้พิจารณาการควบรวมของสองค่ายมือถือว่าจะส่งผลต่อการผูกขาดในตลาดอุตสาหกรรมโทรคมนาคมหรือไม่

ต่อมา 9 พฤษภาคม Competition Tribunal ได้มีคำสั่งระงับการควบรวมกิจการของทั้งสองค่ายมือถือชั่วคราว โดยให้เหตุผลว่าหาก Shaw-Rogers ควบรวมกิจการจะเป็นการสกัดความก้าวหน้าในการแข่งขันด้านโทรคมนาคมของประเทศ ซึ่งปัจจุบันทั้ง  Rogers, Telus และ Bell ครองส่วนแบ่งตลาดโทรคมนาคมในแคนาดาไปเกือบ 87% แล้ว หาก Shaw-Rogers ควบรวมกิจการสำเร็จ Rogers Communications จะได้เปรียบเหนือคู่แข่งจากการเป็นเจ้าตลาดทั้งทั่วประเทศและในระดับท้องถิ่น

Shaw แม้จะเป็นผู้เล่นอันดับ 4 แต่ก็ถือว่ามีอัตราการเติบโตที่มาแรงกว่าค่ายมือถือเจ้าตลาดทั้ง 3 ราย จากความโดดเด่นในแง่ค่าบริการที่ถูกกว่า ตลอดจนโปรโมทชั่นที่ให้ปริมาณดาต้าแก่ผู้ใช้งานในราคาที่เหมาะสม ขณะเดียวกัน Shaw ยังเป็นค่ายมือถือรายแรกของแคนาดาที่ไม่เก็บค่าบริการดาต้าในส่วนเกิน และปราศจากสัญญาผูกมัด กลยุทธ์ด้านการตลาดของ Shaw  ทำให้ทั้ง  Rogers, Telus และ Bell ต่างต้องปรับกลยุทธ์การแข่งขันใหม่ ท้ายที่สุดช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา อัตราค่าใช้บริการอินเตอร์มือถือโดยเฉลี่ยในแคนาดามีราคาถูกลงผู้บริโภคได้รับผลประโยชน์

สิ่งที่ Competition Tribunal แสดงความกังวลในคำสั่งระงับควบรวมกิจการคือ Shaw-Rogers อาจทำให้แผนการลงทุนในโครงข่าย 5G มีต้นทุนและราคาค่าบริการที่สูงขึ้น เนื่องจากด้วยศักยภาพของทั้งสอง ที่อาจทำให้ค่ายมือถือรายใหญ่เจ้าอื่นอย่าง Bell และ Telus ไม่อาจแข่งขันได้ เพราะทั้งสองรายไม่ได้มีฐานลูกค้าและเครื่องมือทางการตลาดอันแข็งแกร่งเหมือน Shaw-Rogers

หลังการเจรจาจากหลายภาคส่วนทั้งหน่วยงานรัฐบาลแคนาดา ตลอดจน Shaw กับ Rogers ท้ายที่สุดเมื่อปลายเดือนธันวาคม 2022 ที่ผ่านมา สำนักงานการแข่งขันของแคนาดาได้เปิดทางให้ Shaw กับ Rogers สามารถควบรวมกิจการกันได้ แต่ต้องอยู่บนพื้นฐานการ 'กระจาย' โอกาสด้านการแข่งขัน ก่อนที่ทั้งสองค่ายจะควบรวมกิจการ 

หนึ่งในเงื่อนไขคือ Shaw ต้องขายกิจการของ Freedom mobile ซึ่งเป็นแบรนด์สื่อสารไร้สายบริษัทลูก ที่ปัจจุบันครองส่วนแบ่งตลาดมือถือมากกว่า 6% ในรัฐออนแทริโอ, บริติชโคลัมเบีย และอัลเบอร์ตา ให้กับบริษัท Québecor ค่ายมือถือท้องถิ่นรัฐควิเบก โดย Quebecor ตกลงที่จะซื้อ Freedom Mobile ในข้อตกลงมูลค่า 2.85 พันล้านเหรียญแคนาดา

นอกจากนั้น Rogers ยังต้องทำข้อตกลงแบ่งปันคลื่นความถี่กับ Telus เพื่อลดอำนาจการผูกขาดตลาด กระจายการแข่งขันต่อผู้เล่นรายอื่น ๆ ให้สามารถเติบโตขึ้นมาแข่งกับรายใหญ่ได้ หน่วยงานกำกับด้านการแข่งขันของแคนาให้เหตุผลว่า การควบรวมกิจการระหว่าง  Shaw-Rogers ไม่ได้ส่งผลอย่างมีนัยยะสำคัญที่ทำให้ค่าบริการมือถือในรัฐฝั่งตะวันตกของประเทศแพงขึ้น ขณะเดียวกันการหั่นธุรกิจ  Freedom Mobile ของ Shaw ให้กับ Videotron ของ Quebecor Inc. นั้นมีมูลค่าเพียงพอที่จะกระจายการแข่งขันใหม่ให้ทั้ง 3 ค่าย มีฝ่ายใดได้เปรียบกว่ากัน ทั้งยังเป็นการเพิ่มช่องทางให้ค่ายมือถือรายย่อยในท้องถิ่นมีโอกาสได้เติบโตมากขึ้น

ทั้งนี้ หากไม่มีอะไรเปลี่ยนแปลง คาดว่าการควบรวมของ Shaw-Rogers  อาจเห็นผลรูปธรรมชัดเจนภายในวันที่ 31 ม.ค.นี้